การเปลี่ยนแปลงจากการอาศัยในน้ำไปสู่บนบก เป็นหนึ่งในเหตุการณ์สำคัญที่สุดของประวัติศาสตร์สิ่งมีชีวิตบนโลก แต่เหตุการณ์นั้นก็ยังคงเต็มไปด้วยคำถามว่าในเชิงรายละเอียดว่าเป็นไปอย่างไร และยังเป็นต้นทางสำหรับงานวิจัยหลายงานในปัจจุบันนี้
ยกตัวอย่างเช่นงานวิจัยที่ตีพิมพ์ในวารสาร Science Robotics ล่าสุด ทีมงานวิจัยที่ประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญด้านหุ่นยนต์ ซากดึกดำบรรพ์ และชีววิทยาจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ได้ลองใช้เครื่องมือในการศึกษาประเด็นดังกล่าวใหม่ นั่นคือการใช้หุ่นยนต์ในการศึกษาเกี่ยวกับบรรพบุรุษของสัตว์บก ที่เปลี่ยนจากการว่ายน้ำเป็นการเดินบนบกเมื่อประมาณ 390 ล้านปีก่อน
โดยทีมวิจัยได้นำเสนอสิ่งที่เรียกว่า “หุ่นยนต์ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากซากดึกดำบรรพ์” เพื่อนามาช่วยศึกษาการพัฒนาของครีบอกและครีบเชิงกรานของปลาบางชนิดในอดีต ซึ่งต้องรองรับน้ำหนักการอาศัยอยู่บนบก กล่าวคือเป็นการลองใช้หุ่นยนต์จำลองสมมติฐานของพัฒนาการสิ่งมีชีวิตนั่นเอง ว่าการเปลี่ยนแผ่น ณ ช่วงเวลานั้นเกิดขึ้นได้อย่างไี้บาง
“เราต้องการทราบว่าแต่ละรูปแบบของการเดินบนบกนั้นต้องการพลังงานมากเท่าใดและการเคลื่อนไหวใดที่มีประสิทธิภาพที่สุดในช่วงแรกเริ่มที่สิ่งมีชีวิตเริ่มพัฒนา” ดร.ไมเคิล อิชิดะ ผู้นำงานวิจัยครั้งนี้กล่าว โดยพวกเขามุ่งหวังว่าข้อมูลเหล่านี้อาจสามารถยืนยันหรือท้าทายทฤษฎีที่มีอยู่เกี่ยวกับการวิวัฒนาการของสัตว์ในยุคเริ่มต้นได้
ทำไมถึงใช้หุ่นยนต์ศึกษาเรื่องราวในยุคโบราณกาล? อิชิดะบรรยายว่าเพราะหนึ่งในความท้าทายที่พบตลอดเวลาที่ผ่านมาคือการขาดบันทึกซากดึกดำบรรพ์อย่างครบถ้วน ซึ่งทำให้ผู้วิจัยยากที่จะสร้างภาพรวมของการเคลื่อนไหวของสัตว์ในอดีต ดังนั้นการใช้หุ่นยนต์จึงมีความสำคัญในการยืนยันสมมุติฐานที่ถูกตั้งขึ้นและให้หลักฐานใหม่ ๆ เพื่อสนับสนุนหรือปฏิเสธการตั้งสมมติฐานในอนาคต
อีกประเด็นหนึ่งที่น่าสนใจ คือแม้ว่าหุ่นยนต์จะถูกใช้ในการศึกษาการเคลื่อนไหวของสัตว์ที่มีชีวิตมาก่อนแล้ว แต่ยังมีเพียงไม่กี่กลุ่มที่ใช้หุ่นยนต์ในการศึกษาสิ่งมีชีวิตที่สปีชีส์สูญพันธุ์ไปแล้ว “เราคิดว่านี่คือการผสมผสานที่เป็นธรรมชาติ หุ่นยนต์สามารถให้ข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับสัตว์โบราณที่เราไม่สามารถได้จากซากดึกดำบรรพ์หรือสัตว์ที่มีชีวิตเพียงอย่างเดียวได้”
โดยในปัจจุบัน ทีมงานอยู่ในขั้นตอนเริ่มต้นของการสร้างหุ่นยนต์ที่ได้แรงบันดาลใจจากซากดึกดำบรรพ์ และหวังว่าจะได้ผลลัพธ์ในปีหน้า อีกทั้งยังตั้งเป้าหมายว่ารูปแบบหุ่นยนต์เหล่านี้จะช่วยเพิ่มความเข้าใจในชีววิทยาวิวัฒนาการและเปิดช่องทางใหม่ในการร่วมมือระหว่างวิศวกรและนักวิจัยในสาขาอื่น ๆ ได้อีกด้วย