งานวิจัยจาก Mayo Clinic ที่ตีพิมพ์ในวารสาร Aging Cell รายงานความก้าวหน้าสำคัญในการตรวจจับ “เซลล์ชรา” (senescent cells หรือที่เรียกว่า zombie cells) ซึ่งเป็นเซลล์ที่หยุดแบ่งตัวแต่ไม่ถูกกำจัดออกจากร่างกาย และมีบทบาทเกี่ยวข้องกับความชราและโรคหลายชนิด เช่น มะเร็ง โรคอัลไซเมอร์ และโรคเรื้อรังอื่น ๆ โดยงานศึกาานี้เริ่มต้นจากปัญหาสำคัญของการศึกษากลุ่มเซลล์ดังกล่าว นั่นคือ “การตรวจพบ” ในเนื้อเยื่อมีชีวิตโดยไม่รบกวนเซลล์ปกติที่ก่อนหน้านี้ทำไม่ได้ แต่ล่าสุดทีมวิจัยได้พัฒนาแนวทางใหม่โดยใช้สิ่งที่เรียกว่า ‘Aptamers’ หรือสาย DNA สังเคราะห์ขนาดสั้นที่สามารถพับตัวเป็นโครงสร้างสามมิติและจับกับโปรตีนเฉพาะบนผิวเซลล์ได้อย่างจำเพาะ

แนวคิดของงานวิจัยเริ่มต้นจากการแลกเปลี่ยนความคิดอย่างไม่เป็นทางการระหว่างนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษาสองคนที่ทำงานคนละห้องปฏิบัติการ ก่อนจะพัฒนาเป็นความร่วมมือข้ามสาขา ที่นักวิจัยได้คัดเลือกอะพตาเมอร์จากลำดับ DNA แบบสุ่มมากกว่าหนึ่งแสนล้านล้านชุด และพบว่า Aptamers บางชนิดสามารถจับกับโปรตีนเฉพาะบนผิวของเซลล์ชราในหนูทดลองได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผลลัพธ์นี้แสดงให้เห็นเชิงประจักษ์ว่า Aptamers สามารถใช้เป็นเครื่องมือแยกแยะเซลล์ชราจากเซลล์ปกติได้ ซึ่งถือเป็นก้าวแรกที่สำคัญในเชิงหลักการ (proof of concept)

นอกจากการพัฒนาเทคนิคดังกล่าวแล้ว งานวิจัยยังให้ข้อมูลเชิงชีววิทยาใหม่เกี่ยวกับลักษณะของเซลล์ชรา โดยพบว่า Aptamers หลายชนิดจับกับโปรตีนไฟโบรเนคตินในรูปแบบหนึ่งบนผิวเซลล์ ซึ่งยังไม่เคยทราบบทบาทที่ชัดเจนต่อภาวะเซลล์ชรามาก่อน การค้นพบนี้ชี้ให้เห็นว่า Aptamers อาจเป็นเครื่องมือสำคัญในการค้นหา “ตัวบ่งชี้ใหม่” ของเซลล์ชราในอนาคต หากสามารถพัฒนาต่อยอดให้ใช้ได้ในเซลล์มนุษย์ เทคโนโลยีนี้อาจนำไปสู่การตรวจจับและส่งยารักษาไปยังเซลล์ชราโดยตรง ซึ่งจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการรักษาโรคที่เกี่ยวข้องกับความเสื่อมและกระบวนการชราในระยะยาว