เคยมีประสบการณ์ที่เพลงบางเพลงผุดขึ้นมาในหัวอย่างไม่คาดคิดไหม? โดยเฉพาะเพลงที่ไม่ได้ฟังมานาน หรือจริงๆ ก็ไม่ได้ชอบเป็นพิเศษ แต่กลับมีเนื้อหาหรือทำนองที่ตรงกับสิ่งที่คุณกำลังรู้สึกอยู่พอดี

ถ้าเคย รู้ไหมว่านี่เป็นปรากฏการณ์ที่เกี่ยวพันกับจิตวิทยาเหมือนกันนะ โดย Jeff DeGraff นักจิตวิทยาเจ้าของบทความ “When Your Brain Sends You a Song: Involuntary musical imagery is often tied to emotion and insight” ได้อธิบายว่านี่ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ หากแต่เป็นปรากฏการณ์ที่เรียกว่า “Involuntary Musical Mmagery” หรือที่หลายคนรู้จักในชื่อ “เพลงติดหู” กล่าวคือเป็นปรากฏการณ์ที่สมองของเรามักหยิบยกบางอย่างขึ้นมาเมื่อมีอารมณ์ ความทรงจำ หรือความคิดบางอย่างที่ยังไม่ได้รับการประมวลผลอย่างสมบูรณ์

ทำความเข้าใจกันก่อนว่าสมองมนุษย์มีแนวโน้มมองหาความหมายและรูปแบบในสิ่งต่าง ๆ อยู่เสมอ แม้ในสิ่งที่ดูเหมือนไร้เหตุผล เช่น เพลงหรือวลีที่โผล่ขึ้นมาโดยไม่ตั้งใจ ดังนั้นเวลาปรากฏขึ้นมา สิ่งเหล่านี้จึงเปรียบเสมือน “สัญญาณภายใน” ที่สมองใช้เพื่อสื่อสารกับตัวเราเอง เป็นวิธีหนึ่งที่ช่วยให้เราเชื่อมโยงกับอารมณ์หรือประสบการณ์ที่ซ่อนอยู่เบื้องหลัง ซึ่งบางครั้งอาจยากต่อการอธิบายด้วยถ้อยคำตรงไปตรงมา

นอกจากนี้ สัญญาณเชิงสัญลักษณ์เหล่านี้ยังมีความคล้ายคลึงกับสิ่งที่นักจิตวิทยาและนักประสาทวิทยาอธิบายว่าเป็นกระบวนการ “aha moment” (อ่าฮะ!) หรือช่วงเวลาแห่งการหยั่งรู้ ที่ทำให้ความคิดหรือท่วงทำนองมักผุดขึ้นมาโดยไม่ตั้งใจ โดยอาจเป็นผลจากการทำงานเบื้องหลังของสมองที่กำลังจัดระเบียบข้อมูลและอารมณ์ เมื่อมันโผล่ขึ้นมาในรูปของเพลง ภาพ หรือความทรงจำเล็ก ๆ จึงกลายเป็นเสมือนข้อความที่สมองส่งมาเพื่อให้เราเข้าใจสถานการณ์หรือความรู้สึกได้ดีขึ้น

แน่นอนว่าปรากฏการณ์นี้ไม่ใช่สัญญาณเหนือธรรมชาติ อีกทั้ง Jeff DeGraff ยังได้เน้นย้ำว่านี่เป็นเหตุการณ์ที่ไม่ควรถูกมองว่าเป็นสิ่งน่ากังวล ตราบใดที่เรายังสามารถตระหนักและสะท้อนคิดกับมันได้อย่างมีสติ เพลงหรือวลีที่โผล่ขึ้นมาในใจอาจเป็นเพียงเครื่องมือจากสมองที่ช่วยให้เราคลี่คลายภาวะติดขัดทางความคิด หรืออาจเป็นแรงบันดาลใจให้กับการสร้างสรรค์สิ่งใหม่ ๆ ในชีวิตประจำวัน ไม่ได้เป็นความผิดปกติที่อันตรายแต่อย่างใดนะ